NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
73 - (3005) حدثنا
هداب بن خالد.
حدثنا حماد بن
سلمة. حدثنا
ثابت عن
عبدالرحمن بن
أبي ليلى، عن
صهيب؛
أن
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
قال "كان ملك
فيمن كان
قبلكم. وكان
له ساحر. فلما
كبر قال
للملك: إني قد
كبرت. فابعث
إلي غلاما
أعلمه السحر.
فبعث إليه
غلاما يعلمه.
فكان في
طريقه، إذا
سلك، راهب.
فقعد إليه
وسمع كلامه.
فأعجبه. فكان
إذا أتى
الساحر مر
بالراهب وقعد
إليه. فإذا
أتى الساحر
ضربه. فشكا
ذلك إلى
الراهب. فقال:
إذا خشيت
الساحر فقل:
حبسني أهلي.
وإذا خشيت
أهلك فقل:
حبسني الساحر.
فبينما هو
كذلك إذ أتى
على دابة
عظيمة قد حبست
الناس. فقال:
اليوم أعلم
آلساحر أفضل
أم الراهب
أفضل؟ فأخذ
حجرا فقال:
اللهم! إن كان
أمر الراهب
أحب إليك من
أمر الساحر فاقتل
هذه الدابة.
حتى يمضي
الناس. فرماها
فقتلها. ومضى
الناس. فأتى
الراهب
فأخبره. فقال
له الراهب: أي
بني! أنت،
اليوم، أفضل
مني. قد بلغ من
أمرك ما أرى.
وإنك ستبتلى.
فإن ابتليت
فلا تدل علي.
وكان الغلام
يبرئ الأكمه
والأبرص
ويداوي الناس
من سائر
الأدواء. فسمع
جليس للملك
كان قد عمي.
فأتاه بهدايا
كثيرة. فقال: ما
ههنا لك أجمع،
إن أنت
شفيتني. فقال:
إني لا أشفي
أحدا. إنما
يشفي الله.
فإن أنت آمنت
بالله دعوت
الله فشفاك.
فآمن بالله.
فشفاه الله.
فأتى الملك
فجلس إليه كما
كان يجلس.
فقال له الملك: من
رد عليك بصرك؟
قال: ربي. قال:
ولك رب غيري؟
قال: ربي وربك
الله. فأخذه
فلم يزل يعذبه
حتى دل على
الغلام. فجئ
بالغلام. فقال
له الملك: أي
بني! قد بلغ من
سحرك ما تبرئ
الأكمه
والأبرص
وتفعل وتفعل.
فقال: إني لا
أشفي أحدا.
إنما يشفي
الله. فأخذه
فلم يزل يعذبه
حتى دل
على الراهب.
فجئ بالراهب.
فقيل له: ارجع
عن دينك. فأبى.
فدعا
بالمئشار.
فوضع المئشار
على مفرق
رأسه. فشقه
حتى وقع شقاه.
ثم جئ بجليس
الملك فقيل
له: ارجع عن
دينك. فأبى. فوضع
المئشار في
مفرق رأسه.
فشقه به حتى
وقع شقاه. ثم
جئ بالغلام
فقيل له: ارجع
عن دينك. فأبى.
فدفعه إلى نفر
من أصحابه
فقال: اذهبوا
به إلى جبل
كذا وكذا.
فاصعدوا به
الجبل. فإذا
بلغتم ذروته،
فإن رجع عن
دينه، وإلا فاطرحوه.
فذهبوا به
فصعدوا به
الجبل. فقال:
اللهم!
اكفنيهم بما
شئت. فرجف بهم
الجبل فسقطوا.
وجاء يمشي إلى
الملك. فقال
له الملك: ما
فعل أصحابك؟
قال: كفانيهم
الله. فدفعه
إلى نفر من
أصحابه فقال:
اذهبوا به
فاحملوه في قرقور،
فتوسطوا به
البحر. فإن
رجع عن دينه
وإلا فاقذفوه.
فذهبوا به.
فقال: اللهم!
اكفنيهم بما شئت.
فانكفأت بهم
السفينة
فغرقوا. وجاء
يمشي إلى
الملك. فقال
له الملك: ما
فعل أصحابك؟
قال: كفانيهم
الله. فقال
للملك: إنك
لست بقاتلي
حتى تفعل ما
آمرك به. قال:
وما هو؟ قال: تجمع
الناس في صعيد
واحد. وتصلبني
على جذع. ثم خذ
سهما من
كنانتي. ثم ضع
السهم في كبد
القوس. ثم قل:
باسم الله، رب
الغلام. ثم
ارمني. فإنك
إذا فعلت ذلك
قتلتني. فجمع
الناس في صعيد
واحد. وصلبه
على جذع. ثم
أخذ سهما من كنانته.
ثم وضع السهم
في كبد القوس
ثم قال: باسم
الله، رب
الغلام. ثم
رماه فوقع
السهم في صدغه.
فوضع يده في
صدغه في موضع
السهم. فمات.
فقال الناس:
آمنا برب
الغلام. آمنا
برب الغلام.
آمنا برب
الغلام. فأتى
الملك فقيل
له: أرأيت ما
كنت تحذر؟
قد، والله!
نزل بك حذرك. قد
آمن الناس
فأمر
بالأخدود في
أفواه السكك فخدت.
وأضرم
النيران.
وقال: من لم
يرجع عن دينه
فأحموه فيها.
أو قيل له:
اقتحم. ففعلوا
حتى جاءت امرأة
ومعها صبي لها
فتقاعست أن
تقع فيها. فقال
لها الغلام:
يا أمه! اصبري.
فإنك على الحق".
[ش
(الأكمه) الذي
خلق أعمى. (بالمئشار)
مهموز في
رواية
الأكثرين:
ويجوز تخفيف الهمزة
بقلبها ياء.
وروى:
المنشار،
بالنون. وهما
لغتان
صحيحتان.
(ذروته) ذروة
الجبل أعلاه، وهي
بضم الذال
وكسرها. (فرجف
بهم الجبل) أي
اضطرب وتحرك
حركة شديدة.
(قرقور)
القرقور
السفينة
الصغيرة.
وقيل:
الكبيرة.
واختار القاضي
الصغيرة، بعد
حكايته خلافا
كثيرا. (فانكفأت
بهم السفينة)
أي انقلبت.
(صعيد)
الصعيد، هنا،
الأرض
البارزة. (كبد
القوس) مقبضها
عند الرمي.
(نزل بك حذرك)
أي ما كنت
تحذر وتخاف.
(بالأخدود) الأخدود
هو الشق
العظيم في
الأرض، وجمعه
أخاديد.
(أفواه السكك)
أي أبواب الطرق.
(فأحموه فيها)
هكذا هو في
عامة النسخ:
فأحموه،
بهمزة قطع
بعدها حاء
ساكنة. ونقل
القاضي اتفاق
النسخ على
هذا. ووقع في
بعض نسخ
بلادنا: فأقحموه،
بالقاف. وهذا
ظاهر. ومعناه
اطرحوه فيها كرها.
ومعنى
الرواية
الأولى ارموه
فيها. من قولهم:
أحميت
الحديدة
وغيرها، إذا
أدخلتها
النار لتحمى.
(فتقاعست) أي
توقفت ولزمت موضعها،
وكرهت الدخول
في النار].
{73}
Bize Heddâb b. Hâlid
rivayet etti. (Dediki): Bize Hemmad b. Seleme rivayet etti. (Dediki): Bize
Sabit, Abdurrahman b. Ebi Leylâ'dan, o da Suhayb'dan naklen rivayet etti ki, Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem} şöyle buyurmuşlar :
«Sizden öncekiler
arasında bir hükümdar vardı. Bu hükümdar'ın bîr sihirbazı vardı. Sihirbaz
ihtiyarlayınca hükümdara :
— Ben ihtiyarladım, imdi
bana bir çocuk gönder de, sihri ona öğreteyim, dedi. O da öğretmek için kendisine
bir çocuk gönderdi. Çocuk yoluna çekildiği vakit bir rahibe tesadüf etfi. Hemen
yanına oturarak konuşmasını dinledi ve beğendi. Artık sihirbazın yanına
giderken rahibe uğrar, yanında otururdu. Sihirbaza geldiğinde ise, sihirbaz
kendisini döverdi. Çocuk bunu ruhibe şikâyet elti. Ruhib şunu söyledi :
—
Sihirbaz'dan korktuğun vakif, beni âilem salmadı de! Ailenden korktuğun
vakitte beni o sihirbaz salmadı deyiver!
Çocuk bu minval üzere devam ederken büyük bir
hayvanın üzerine geldi. Bu hayvan insanları hapsetmişti. (Kendi kendine)
Sihirbaz mı efdal, yoksa râhib mi bugün anlayacağım, dodi. Ve bir taş alarak :
— Allahım! Eğer rahibin işi senin indinde
sihirbazın işinden daha mekbul ise, bu hayvanı öldür de, insanlar işlerine
gitsinier, dedi. Ve taş'ı attı. Hayvanı öldürdü. insanlar da işlerine gittiler.
Arkacığından rahib'e gelerek (hâdiseyi) ona haber verdi. Râhib ona :
— Ey oğulcuğum! Bugün sen benden daha
faziletlisin. Senîn halin gördüğüm raddeye ulüşmıştır. Sen muhakkak imtihan
olunacaksın. Şayet imtihan olunursan, benîm nerede olduğumu söyleme, dedi.
Çocuk körlerle abraşları düzeltiyor, sair ilâçlardan insanları tedavi ediyordu.
Derken hükümdarın maiyyetinde bulunanlardan kör olmuş birisi bunu işiiti. Ve
kendisine birçok hediyyeler getirerek :
— Eğer beni düzeltebilirsen, şuradaki şeylerin
hepsi senin olsun! dedi. Çocuk :
— Ben hiç bir kimseyi düzeltemem. Şifayı ancak
Allah verir. Eğer sen Allah'a iman
ediyorsan, ben Allah'a dua ederim. O da şifa verir, dedi. Adam Allah'a iman
etti. Allah da şifasını verdi. Müteakiben hükümdar'ın yanına gelerek eskiden
oturduğu gibi oturdu. Hükümdar ona :
— Senin gözünü kim iade etti? diye sordu. Adam
:
— Rabbim! cevâbını verdi.
— Senin benden başka Rabbin var mı? dedi.
(Adam) :
— Benim Rabbim de, senin Rabbin de Allah'tır
cevûbını verdi. Bunun üzerine hükümdar onu tevkif eiti. Ve kendisine işkenceye
başladı. Nihayet o adam çocuğun yerini söyledi. Çocuğu da getirdiler. Hükümdar
ona :
— Ey oğulcuğum! Sihrin körleri ve abraşları
düzeltecek ve şöyle şöyle yapacağın dereceyi bulmuş, dedi. Çocuk:
— Ben hiç bir kimseyi düzeltemem! Şifayı veren
ancak Allah'dır, dedi. Bunun üzerine hükümdar onu da tevkif etti. Ve ona
işkenceye başladı. Nihayet çocuk rahibin yerini
söyledi. Rahibi de getirdiler. Kendisine :
— Dininden dön! denildi. O razı o!mad: Derken
hükümdar bir testere istedi ve onu başının ortasına koyarak yardı. Hattâ iki
parçası yere düştü. Sonra hükümdarın maiyetî odamı getirildi. Ve kendisine :
— Dininden dön! denildi. O da razı olmadı.
Hemen testereyi başının ortasına koyarak, başını onunla yardı hattâ iki parçası
yere düştü. Sonra çocuk getirildi. Ona da :
— Dininden dön! denildi. Fakat o da kabul
etmedi. Bunun üzerine çocuğu maiyyetinden bazı kimselere vererek: Bunu filân
dağ'a götürün. Dağın üzerine çıkarın. Zirvesine ulaştığınızda dininden dönerse
ne âlâ! Dönmezse aşağı atın, dedi. Çocuğu götürdüler ve dağa çıkardılar. Çocuk
:
— Allahım! Bunlar hakkında bana dilediğin şeyle
kifayet et! dedi. Bunun üzerine dağ onları salladı ve (aşağı) düştüler. Derken
yürüyerek hükümdar'a geldi. Hükümdar ona :
— Arkadaşların sana ne yaptı? diye sordu. Çocuk
:
— Onlar hakkında Allah bana kâfi geldi, dedi.
Hükümdar onu yine maiyyetinden birkaç kişiye vererek :
— Bunu götürün, bir gemiye yükleyerek denizin
ortasına varın. Eğer dininden dönerse ne âlâ! Aksi takdirde denize atın! dedi.
Çocuğu götürdüler. (O yine) :
— Allahım! Bunlar hakkında bana dilediğin şeyle
kifayet et! diye dua etti. Hemen gemileri
alabora olarak boğuldular. Çocuk yine yürüyerek hükümdar'a geldi. Hükümdar ona
:
— Arkadaşların sana ne yaptı? diye sordu. Çocuk
:
— Onlar hakkında Allah bana kâfi geldi, dedi.
Ve hükümdar'a şunu söyledi :
— Sana emredeceğim şeyi yapmadıkça, sen beni
öldüremezsin! Hükümdar :
— Nedir o? diye sordu.
— Halkı bir yere top!arsın ve beni bir ağaca
asarsın. Sonra torbamdan bir ok al! Bu oku yayın ortasına koy. Sonra bu çocuğun
Rabbi olan Allah'ın ismiyle diyerek bana at. Bunu yeparsan boni öldürürsün,
dedi. Hükümdar hemen halkı bir yere topladı ve onu bir ağaca astı. Sonra
torbasından bir ok aldı ve ok'u yayın ortasına koydu. Sonra: Bu çocuğun Rabbi
olan Allah'ın ismiyle diyerek çocuğa attı. Ok çocuğun şakağına isabet etii.
Çocuk elini şakağına, okun vurduğu yere koydu ve öldü. Bunun üzerine halk :
— Çocuğun Rabbine iman ettik! Çocuğun Rabbine
iman ettik! Çocuğun Rabbine iman ettik! dediler. Ve hemen hükümdar'a gidilerek
:
— Ne buyurursun, korktuğun vallahi başına
geldi. Halk iman etti, denildi. Bunun üzerine hükümdar yolların başlarına
hendekler kazılmasını emretti. Ve kazıldı. Ateşler de yakıldı. Ve :
— Kim dininden dönmezse, onu buraya atın! dedi.
Yahut hükümdar'a sen at, denildi. Bunu da yaptılar. Nihayet beraberinde çocuğu
olan bîr kadın geldi. Kadın oraya düşmekten çekindi. Bunun üzerine çocuk ona :
- Ey anneciğim, sabret!
Çünkü sen hak üzeresin! dedi.»
İzah:
Uhdûd: Büyük hendek
mânâsına gelir. Hadîs-i şerif evliyanın kerametlerini isbat etmektedir. Harb ve
emsali yerlerde; nefsi helâkdan kurtarmak için yalan söylemenin caiz olduğu da,
bu hadîsin işareti cümlesindendir.